Reflection of Traditional Water Management System (Karez) on Uygur Folk Koşaks

Uygurlar, Turfan ve Kumul gibi yüksek sıcaklıkların olduğu şehirlerde, suya erişmek modern teknolojinin bulunmadığı dönemlerde su sorununu çözmek için “karız” kariz adını verdikleri sulama sistemi ile yer altından suyu; kol gücü, ortak yaratıcılık işbirliği yerleşim yerlerine taşıma dağıtma yöntemini kullanmışlardır. Halkın geleneksel bilgi, deneyim coğrafyanın sunduğu malzemelerin birleşimi inşa ettikleri bu sistem; ekolojik, ekonomik, kültürel vb. çok boyutlu sürdürülebilir bir döngü oluşturmuştur. Çeşitli etkenlerle bugün sayıları oldukça azalmış olmakla beraber miras ürünü olarak koruma girişimleri bulunmaktadır. Geleneksel yönetim erişim sağlanması; halkın yaşamında, başta geçim kaynaklarını oluşturan tarımda ev içi kullanımda işlevselliği neticesinde büyük önem role sahip olmuştur. Bu sebeple, topluma doğaya ekledikleri, kattıkları çerçevesinde, çeşitli anlam görünümlerle üretim içerikler de yaratılarak gelecek kuşaklara aktarımı görülmektedir. aktarım yaratım, Uygurların sözlü yazılı edebiyat olan “koşak” larda (halk şiiri) da işlenmiştir. 
 makalede, teknolojisi karızların koşaklara nasıl yansıdığı tespit edilerek karız sistemine ilişkin bilgiler uygulamalar, yaşamındaki etkisi etki dolayımında dünya görüşündeki yeri, duygu düşüncelerle ona yükledikleri anlamlar yönetiminin ilişkisi ortaya koyulacaktır. Araştırmaya konu koşaklar; çevresel, sosyal, ekonomik görünümlerini içeren kültür ürünlerine dair kaynaklarda veriler taranarak edilen içeriklere göre sınıflandırılarak bulgular, bütüncül analitik bakış açısıyla yorumlanmıştır.